Wat is hoofdhuidkoeling?
Hoofdhuidkoeling, ook wel bekend als cold capping of ijskap, is een methode om haaruitval te voorkomen of te verminderen bij patiënten die chemotherapie via een infuus krijgen. De temperatuur van de hoofdhuid neemt hierdoor af tot ongeveer 15-25˚C. Dit is momenteel de enige effectieve manier om haarverlies door chemotherapie te helpen beheersen en verminderen.
Hoe werkt het?
Haaruitval tijdens chemotherapie wordt veroorzaakt doordat haarcellen door de medicijnen (cytostatica) worden beschadigd. Hoofdhuidkoeling helpt om deze schade te beperken door de doorbloeding van de haarwortels in de hoofdhuid te verminderen en de stofwisseling te verlagen.
Bij hoofdhuidkoeling draagt de patiënt een koelkap die uit twee delen bestaat: een binnenkap en een buitenhoes. Deze kap wordt een tijdje vóór, tijdens, en enige tijd na de chemotherapie-infuus gedragen. De koelkap is verbonden aan een systeem dat koelvloeistof rond de binnenkap circuleert, waardoor de temperatuur van de hoofdhuid wordt verlaagd. Dit helpt de haarzakjes te beschermen door de bloedstroom naar de hoofdhuid te verminderen. Hierdoor bereikt minder chemotherapie de cellen die haren produceren, waardoor de beschadiging beperkt wordt en het haar langzamer kan doorgroeien.
Behandelingstijden
De behandeling houdt in dat u een koelkap draagt die met slangen verbonden is aan een koelapparaat dat koelvloeistof circuleert. U draagt de koelkap tijdens de hele chemotherapie, maar ook 30 tot 45 minuten voordat het infuus begint en meestal nog 90 minuten nadat het infuus is gestopt. De kap kan tijdens de behandeling losgekoppeld worden zodat u naar het toilet kunt gaan.
De koelkap koelt de hoofdhuid af, waardoor de doorbloeding van de haarwortels vermindert en de stofwisseling vertraagt. Dit helpt om de beschadiging van de haarwortels door de chemotherapie te beperken. Omdat de behandeling extra tijd in beslag neemt, bent u ongeveer twee uur langer in het ziekenhuis dan wanneer u geen hoofdhuidkoeling zou gebruiken.
Uitvoering
Onder normale omstandigheden is de hoofdhuid ongeveer 32 graden Celsius. Door hoofdhuidkoeling neemt de temperatuur van de hoofdhuid af tot ongeveer 15 tot 25 graden. De daling van de hoofdhuidtemperatuur verschilt per persoon en is afhankelijk van de hoeveelheid haar. Bevriezing van de hoofdhuid is nooit gemeld bij gebruik van koelmachines.
De behandeling wordt toegediend door een opgeleide medische professional. Tijdens hoofdhuidkoeling is het belangrijk dat de koelkap zo goed mogelijk aansluit op de hoofdhuid. Op plaatsen waar de koelkap niet goed aansluit treedt waarschijnlijk haaruitval op.
Het gebruik van hoofdhuidkoeling kan enige ongemakken veroorzaken, zoals een koud gevoel of hoofdpijn. Vooral de eerste tien tot vijftien minuten worden als koud en onaangenaam ervaren.Daarna went de kou. Soms treedt hoofdpijn op, maar die kan meestal goed met een pijnstiller behandeld worden. Andere bijwerkingen treden nauwelijks op en zijn niet ernstig. Veel patiënten vinden echter de voordelen van de behandeling opwegen tegen deze nadelen. Over het algemeen wordt hoofdhuidkoeling goed verdragen en geven patiënten een rapportcijfer tussen 7 en 8 als ze gevraagd worden hoe ze de hoofdhuidkoeling verdragen (0= niet te verdragen, 10=zeer goed te verdragen).
Het jaargetijde kan het gevoel van kou tijdens hoofdhuidkoeling beïnvloeden. Het is prettig om een handdoek in uw nek te leggen, een deken of kruik te gebruiken of iets warms te drinken. Ook kunt u extra warme kleren te dragen, bijvoorbeeld een koltrui. Bij warm weer (wanneer veel mensen geen sokken dragen) is het advies om sokken mee te nemen naar het ziekenhuis.
Dek onbehaarde stukjes huid die in aanraking komen met de koelkap af met gaasjes (bijvoorbeeld het voorhoofd of de toppen van de oren).
De algemene lichaamstemperatuur neemt niet af tijdens hoofdhuidkoeling. Sommige patiënten melden dat ze rillerig worden als ze lang onder de koelkap zitten.
Bekijk hier de voor- en nadelen van hoofdhuidkoeling.
Voor wie is hoofdhuidkoeling geschikt?
U kunt hoofdhuidkoeling krijgen als u kanker heeft in een weefsel of orgaan, zoals de borst, darm, eierstok, baarmoeder, prostaat of long. Als u bloed- of lymfeklierkanker heeft, komt u niet in aanmerking voor hoofdhuidkoeling. Hoofdhuidkoeling is mogelijk als u chemotherapie via een infuus krijgt.
Er zijn enkele zeer zeldzame ziekten waarbij hoofdhuidkoeling niet gebruikt kan worden. Dit zijn vooral ziekten waarbij koude niet goed verdragen kan worden. Uw arts kan u hier meer over vertellen.
De dikte of lengte van uw haar maakt niet uit bij hoofdhuidkoeling. Het is ook geen probleem als uw haar gepermanent of geverfd is. U kunt uw haar tussen de chemotherapiebehandelingen door permanenten of verven, maar vraag uw kapper om zo min mogelijk schadelijke stoffen te gebruiken, zoals waterstofperoxide.
Start de keuzehulp om inzicht te krijgen in de kans op haaruitval bij een bepaald soort chemotherapie, met of zonder hoofdhuidkoeling.
Welke ziekenhuizen bieden hoofdhuidkoeling aan?
Hoofdhuidkoeling is een veelgebruikte behandeling in ziekenhuizen in Nederland. Deze methode wordt in bijna alle ziekenhuizen toegepast. Wil je weten of een specifiek ziekenhuis hoofdhuidkoeling aanbiedt? Je kunt dit eenvoudig navragen bij de afdeling dagbehandeling oncologie van het ziekenhuis van jouw keuze.
Voor meer gedetailleerde informatie over hoofdhuidkoeling kunt u ook terecht op coldcap.com.
Succes
Haaruitval door chemotherapie kan door hoofdhuidkoeling vaak voorkomen of verminderd worden. Meerdere onderzoeken hebben dit bewezen. Vaak treedt er ondanks hoofdhuidkoeling toch altijd enige haaruitval op. De kans op succes is afhankelijk van het soort chemotherapie.
Nederlandse onderzoeksresultaten laten zien dat het succespercentage varieert van 10 tot 90%, met een gemiddelde van 50%.
Hoofdhuidkoeling kan bij alle soorten kanker toegepast worden, met uitzondering van kwaadaardige bloed- en lymfklierziekten zoals leukemie.
Resultaten
Veel Nederlandse ziekenhuizen houden nauwkeurig de resultaten bij. Deze worden in het Integraal Kankercentrum Nederland verzameld waardoor patiënten goed geïnformeerd kunnen worden over de kans van slagen bij een bepaald soort chemotherapie.
Bekijk de succes % bij veel voorkomende soorten chemotherapie.
Staat de kuur die u zoekt er niet tussen? Neem dan gerust contact met ons op want misschien zijn er inmiddels voldoende patiënten met die chemo behandeld.
Risico's
De hoeveelheid chemotherapie die in de hoofdhuid terecht komt,
vermindert door hoofdhuidkoeling,
maar wordt niet nihil.
Hierdoor bestaat er theoretisch een kans dat tumorcellen die zich al in de hoofdhuid bevinden, minder goed aangepakt worden door de chemotherapie dan tumorcellen buiten de hoofdhuid (waar niet gekoeld wordt).
In de praktijk werden hoofdhuid metastasen (uitzaaiingen in de hoofdhuid) na hoofdhuidkoeling gedurende tientallen jaren hoofdhuidkoeling zelden beschreven en bleken slechts tweemaal echt nadelig. Bij zeer uitvoerig onderzoek bij borstkanker bleek hoofdhuidkoeling absoluut veilig.
80% heeft geen hoofdpijn
13% heeft soms lichte hoofdpijn
7% heeft matige tot ernstige hoofdpijn
minder dan 10% staakt de hoofdhuidkoeling
Iets voor mij?
Om de kans op haarbehoud in te schatten bij hoofdhuidkoeling, is de soort en de dosis chemotherapie van belang. Er zijn middelen waarbij ook zonder hoofdhuidkoeling weinig of geen haaruitval optreedt, maar bepaalde soorten chemotherapie leiden bij vrijwel iedereen tot volledige haaruitval.
Voor een schatting van de kans op haaruitval in uw geval, ga naar de keuzehulp.